خشک کردن چوب خام درختان در مرحله ی اول بعد از قطع شدن باید خشک شده تا رطوبت اضافی آن خارج شود.این کار باید با دقت فراوان انجام شود زیرا اگر درخت خود به خود خشک شود ترک خورده و برای ساخت دکوراسیون چوبی و ساختمان های چوبی مناسب نخواهد بود.که این کار به روش های طبیعی و مصنوعی انجام میشود.
هدف از خشک کردن چوب تعادل رطوبتی با محیط یعنی رساندن رطوبت چوب به رطوبت محیط می باشد.به این صورت که هر منطقه ای که رطوبت پایه ی مخصوص به خود را داراست که بر اساس اقلیم آب و هوایی طبقه بندی میشود.به طور مثال شهر های شمالی ایران رطوبتی بین 16تا 20 درصد،شهر های مرکزی مثل تهران،اصفهان که آب و هوای خشک تری نسبت به شهر های شمالی دارند رطوبتی بین 12تا 13 درصد دارند البته این رطوبت در فصول مختلف متفاوت است.
خشک کردن چوب در فضای باز یک از روش های قدیمی برای از بین بردن رطوبت داخل چوب است.روش خشک کردن در فضای باز ساده ترین و ارزان ترین روش است اما رسیدن به نتیجه در این روش بسیار زمانبر است.زمان لازم برای خشک کردن تخته ها بستگی به گونه چوب،سطح رطوبت اولیه،ضخامت تخته ها،چگالی،شرایط محیط و تکنیک های پردازش چوب دارد.
برای جلوگیری از تماس تخته های قسمت پایین با زمین و انتقال رطوبت از زمین باید پایه های قسمت پایین 30تا 40 سانتی متر ارتفاع داشته باشد و در فواصل 50تا 100 سانتی متر (با توجه به ضخامت و گونه ی چوبی) قرار گیرند.در صورت نازک بودن تخته فاصله باید کمتر شود . بین تخته ها باید چوب دستکهایی به ضخامت 2.5 سانتی متر تقریبا زیر یکدیگر با فاصله ی 50 تا 100 سانتی متر قرار گیرد. تا جریان هوا بین تخته ها جا به جا شود . بهتر است چوب ها در مکان سرپوشیده و در معرض جریان هوا چیده شود.ضخامت چوب ها در خشک کردن آن موثر بوده و بهتر است چوب ها به یک ضخامت دسته بندی شوند.
خشک کردن چوب به روش طبیعی دارای چند مزیت مهم است یکی از آنها این است که در آن از انرژی طبیعی استفاده میشود بنابراین آسیبی به طبیعت نمیرسد.چون این عملیات بدون نیاز به مصرف انرژی های گرانی مانند برق،گاز و بنزین صورت میگیرد پس هزینه ای هم نمیشود.از طرفی دیگر چوب های خشک شده به روش طبیعی از نظر استحکام نیز بهتر هستند به همین جهت برای مصارف و طراحی های خارجی مثل درب،پنجره،حصار و امثال اینها به کار میروند.
البته که خشک کردن چوب به این روش معایبی هم دارد و یکی از آنها زمانبر بودن این عملیات است.این پروسه از چند ماه تا یک سال طول میکشد و بنابراین برای افرادی که به سرعت قصد بهره بری از چوب خود را دارند زیاد به صرفه نیست.از طرف دیگر رویه چوب در بیشتر مواقع ترک ترک میشود.به همین جهت برای مبلمان و دکوراسیون داخلی نمیتوان از این چوب ها استفاده کرد.
این روش نسبت به روش قبلی با سرعت بیشتری انجام میشود.در این روش چوب ها بعد از برش و تقسیم بندی در یک جای دربسته که هوای گرم از هر جهت آن به صورت چرخشی در جریان است نگهداری میشوند.این روش کمی پیچیده تر و دشوارتر است.دمای فضای بسته باید به گونه ای باشد که سطح چوب زودتر از بخش میانی خشک نشود زیرا اگر این اتفاق بیفتد رطوبت حبس شده در داخل چوب سعی به خارج شدن کرده و باعث میشود چوب ترک خورده و بی مصرف شود.
این روش بدون پوسیدگی،حشره زدگی،پیچیدگی،ترک و گسیختگی و با مدت زمان کمتر به روش طبیعی انجام میشود.از دیگر مزایای این روش میتوان به،به دست آوردن چوب خشک تا مقدار رطوبت مورد نظر،قابلیت چسبندگی چوب به یکدیگر و قابلیت رنگ پذیری اشاره کرد.
از معایب این روش صرف هزینه بسیار زیاد برای خشک کردن چوب است.در کنار هزینه زیاد اگر از کوره استفاده نشود خشک شدن چوب به همراه صرف انرژی زیاد و آلوده کردن محیط زیست خواهد بود.از طرفی دیگر نیاز به کنترل مداوم کوره و در صورت عدم توجه کافی خسارت بدی به چوب ها وارد میشود.
اگر درخت بزرگی در حیاط دارید و میخواهید آن را قطع کنید میتوانید با قرار دادن آن در یک گوشه ی حیاط آن را خشک کرده و برای سوزاندن و تهیه ذغال استفاده کنید.همچنین میتوانید با خشک کردن صحیح آن استفاده ی بهتری برای دکور های چوبی داشته باشید.برای این کار ابتدا با کمک یک اره برقی تنه درختان را به قطعات کوچک برش بزنید.مقداری چسب را با آب مخلوط کرده و به قسمت های برش خورده چند لایه بمالید.چوب ها را با فاصله روی هم بچینید و چند ماه صبر کنید تا خشک شوند.
برای خشک کردن چوب و حصول نتیجه بهتر لازم است چند نکته را در زمان مناسب خشک شدن و اندازه های چوب رعایت کنید که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت .
چوب را به همان اندازه که نیاز دارید برش دهید و به این نکته توجه کنید که هرچه اندازه ی چوب کوچکتر باشد زودتر خشک میشود زیرا سطح تماسی آن بیشتر است.یکی از کار هایی که به نظر میرسد برای خشک کردن چوب بهتر است در نظر گرفته شود این است که زماانی که چوب را برش میدهید با برش های طولی و عرضی مواجه میشوید.برش های عرضی در زمان خشک شدن 10 برابر سریع تر آب خود را از دست میدهند.که این موضوع میتواند زیبایی چوب را از بین ببرد اما برای جلوگیری از این کار میتوان این قسمت ها را رنگ کرد.
اگر از روش صنعتی برای خشک کردن چوب استفاده میکنید نیازی به در نظر گرفتن زمان نیست و میتوانید با دستگاه های مخصوص این کار را انجام دهید.اما اگر میخواهید از روش سنتی و خانگی برای این کار استفاده کنید باید به زمان توجه داشته باشید و اجازه ندهید چوب سریع خشک شود.
یکی از نکاتی که باید به آن توجه کرد این است که بهتر است چوب را از زمین فاصله دهید این کار باعث میشود گردش هوا بین چوب ها انجام شود و حشرات رغبت خود را برای زندگی در چوب از دست بدهند.مزیت دیگر این کار این است که فاصله موجود از زمین میتواند از نفوذ آب به چوب جلوگیری کند و به بهبود چوب های خشک شده کمک کند.علاوه بر فاصله ای که از زمین دارند حفظ فاصله میان الوار ها نیز اهمیت زیادی دارد و اگر بین الوار ها فاصله باشد راحتتر خشک میشوند.
ترک خوردن چوب در محصولات چوبی از جمله چالش های پیش روی فعالان حاضر در صنعت چوب میباشد.که برای رفع این مشکل باید چوب را قبل از فرآیند فراوری در یک محیط ایزوله به نحوی خشک کرد که رطوبت نسبی آن به رطوبت نسبی محل نصب برسد و سپس آن را فراوری کرد.لازم به ذکر است پس از فراوری چوب در این شرایط باید چوب را با استفاده از بسته بندی یا رنگ های پوششی از محیط ایزوله کرد تا در مسیر رسیدن به محل نصب با رطوبت محیط به تعادل رسیده و رطوبت از دست نمیدهد یا رطوبت نمی گیرد و شکل ظاهری آن حفظ میشود.
روش سنجش خشکی خوب بسیار متنوع است گاهی برای سنجش رطوبت داخلی از دستگاه های خاصی مثل التراسونیک یا دستگاه مقاومتی استفاده میگردد.اما روش های دیگری نیز وجود دارد:
چوب خشک شده وزن کمتری نسبت به چوب تر دارد.اما زمانی که وزن چوب تر را نمیدانید میتوانید از روش سنجش وزن به خشک بودن یا نبودن چوب پی ببرید بنابراین کافی است با دسته کلید خود چند ضربه به چوب بزنید.اگر صدای ایجاد شده صدایی باشد که هنگام ضربه به جعبه ی چوب خالی میشنوید یعنی چوب شما خشک است.اما اگر صدای ایجاد شده مثل صدای ضربه به دیوار گچی باشد یعنی چوب شما تر است و نمیتوانید از آن در محیط داخلی خانه استفاده کنید.
روش دوم استفاده از قدرت لامسه شماست.چوب خشک با محیط هم دما میشود اما چوب تر دمای پایین تری نسبت به محیط دارد.بنابراین وقتی به آن دست میزنید حس خنک بودن به شما دست میدهد.با لمس چوب میتوانید به خشک بودن یا نبودن آن پی ببرید.